قانون مدنی ایران، در موارد حضانت فرزند بعد از طلاق، مصلحت کودک را در اولویت قرار می‌دهد. این مصلحت می‌تواند شامل عواملی چون سن، جنس، سلامت روحی و جسمی کودک، و همچنین شرایط اقتصادی و اجتماعی والدین باشد. در این راستا، والدین باید با در نظر گرفتن نیازهای عاطفی و روانی فرزند خود، تلاش کنند تا محیطی امن و آرام را برای او فراهم آورند. همچنین، حفظ ارتباط مستمر و سازنده با فرزند، و اجتناب از هرگونه تنش و درگیری در حضور او، از اهمیت بالایی برخوردار است.
قانون مدنی ایران، در باب حضانت فرزند در فرایند طلاق، مقرراتی را وضع نموده است که به موجب آن، حضانت فرزند در فرایند طلاق برای فرزند دختر تا سن 7 سالگی و فرزند پسر تا سن 2 سالگی، با مادر است. پس از انقضای این مدت، حضانت فرزند در فرایند طلاق به پدر واگذار می‌گردد.
البته این قاعده کلی، مستثنیاتی نیز دارد. به عنوان مثال، در صورتی که مادر پس از طلاق ازدواج مجدد کند، حق حضانت از او سلب می‌شود. همچنین، چنانچه عدم صلاحیت مادر برای حضانت طفل، از سوی دادگاه احراز گردد، حضانت به پدر یا در صورت نبود پدر، به جد پدری یا سایر اقربای پدری سپرده خواهد شد.
در تعیین صلاحیت برای حضانت، عوامل متعددی از جمله وضعیت اخلاقی، روانی، و مالی والدین، مورد توجه دادگاه و وکیل طلاق قرار می‌گیرد. وکیل طلاق با تسلط بر قوانین و رویه‌های قضایی، می‌تواند در این زمینه راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد. مصلحت طفل نیز، همواره از مهم‌ترین اصولی است که در رسیدگی به دعاوی حضانت، مد نظر قضات و وکیل طلاق قرار دارد.
طلاق توافقی، یکی از روش‌های پایان دادن به زندگی مشترک است که در آن، زوجین با توافق در مورد مسائل مختلف از جمله حضانت فرزندان، به دادگاه مراجعه می‌کنند. در این نوع طلاق، زوجین می‌توانند با توافق در مورد حضانت فرزند، از بسیاری از اختلافات و مشکلات بعدی جلوگیری کنند. در واقع، طلاق توافقی می‌تواند زمینه‌ساز یک جدایی مسالمت‌آمیز و حفظ آرامش روانی فرزندان باشد، به شرط آنکه زوجین در مورد تمامی جوانب، از جمله حضانت فرزند، به توافق برسند. در این بخش، به بررسی نکات مهمی می‌پردازیم که در دعاوی حضانت فرزند بعد از طلاق باید مد نظر قرار گیرند:
در نهایت، باید توجه داشت که دعاوی حضانت، پیچیدگی‌های خاص خود را دارند و نیازمند تخصص و تجربه کافی در این زمینه هستند. به همین دلیل، توصیه می‌شود در صورت مواجهه با چنین دعاوی، از خدمات یک وکیل ملکی متخصص در امور خانواده و حضانت بهره‌مند شوید. وکیل ملکی با تسلط بر قوانین و رویه‌های قضایی، می‌تواند شما را در احقاق حقوقتان و رسیدن به بهترین نتیجه ممکن یاری کند. همچنین، وکیل ملکی می‌تواند در مذاکرات با طرف مقابل و تهیه و تنظیم لوایح و دادخواست‌های مربوطه، به شما کمک کند.
حضانت فرزند یکی از حساس‌ترین مسائل حقوقی است. در این مواقع، مراجعه به یک وکیل ملکی در تهران که در زمینه دعاوی خانواده نیز تخصص دارد، می‌تواند راهگشا باشد. وکیل ملکی در تهران با تسلط بر قوانین و رویه‌های قضایی، می‌تواند به والدین در جهت رسیدن به توافق یا احقاق حقوق خود در دادگاه کمک کند. وکیل ملکی در تهران همچنین می‌تواند در تهیه و تنظیم توافقنامه حضانت و سایر اسناد مربوطه، به والدین مشاوره حقوقی ارائه دهد. درک مراحل قانونی این پروسه می‌تواند به والدین کمک کند تا با آگاهی بیشتر و استرس کمتر، این دوران دشوار را پشت سر بگذارند. در ادامه به بررسی این مراحل می پردازیم:
در مواردی که اختلافات والدین در خصوص حضانت فرزند پیچیده شده و توافقی حاصل نمی‌شود، مراجعه به یک وکیل امور ملکی مجرب می‌تواند راهگشا باشد. وکیل امور ملکی با تسلط بر قوانین مربوط به حضانت و آشنایی با رویه‌های دادگاه، می‌تواند به والدین در جهت احقاق حقوق خود و فرزندانشان یاری رساند. همچنین، وکیل امور ملکی می‌تواند در تهیه و تنظیم توافقنامه حضانت و ارائه مشاوره‌های حقوقی لازم به والدین کمک کند تا از بروز اختلافات بعدی جلوگیری شود.
برای اخذ حضانت فرزند، ارائه مدارک کامل و مستدل به دادگاه خانواده، امری حیاتی است. در این مقاله، به بررسی مدارک مورد نیاز برای حضانت فرزند می‌پردازیم و از یک جدول مقایسه‌ای برای شفافیت بیشتر استفاده می‌کنیم:
| مدرک | توضیحات | الزامی |
| شناسنامه کودک | اصل و کپی | بله |
| شناسنامه والدین | اصل و کپی | بله |
| سند ازدواج یا طلاق‌نامه | اصل و کپی | بله |
| گواهی سلامت جسمی و روانی | صادر شده توسط پزشک معتمد | بله |
| گواهی عدم سوءپیشینه | صادر شده توسط مراجع ذیصلاح | بله |
| گواهی اشتغال به کار و فیش حقوقی | در صورت شاغل بودن | بله |
| مدارک مربوط به محل سکونت | سند مالکیت یا اجاره‌نامه | بله |
| استشهادیه محلی | شهادت شهود مبنی بر صلاحیت اخلاقی | خیر |
| مدارک مربوط به تمکن مالی | گردش حساب بانکی، سند خودرو و … | خیر |
نفقه، در واقع به معنای تأمین نیازهای اساسی فرزند، شامل مسکن، خوراک، پوشاک، درمان و تحصیل است. قانون مدنی ایران، پدر را مسئول پرداخت نفقه فرزندان می‌داند، حتی اگر حضانت فرزند بعد از طلاق بر عهده مادر باشد.
در برخی موارد، دادگاه برای تعیین نفقه، کارشناس رسمی دادگستری را مأمور می‌کند تا وضعیت مالی پدر و نیازهای فرزند را بررسی کند. کارشناس با در نظر گرفتن عواملی مانند هزینه‌های زندگی، تورم و سطح رفاه خانواده، مبلغ نفقه را پیشنهاد می‌دهد.
در نهایت، قاضی با توجه به نظر کارشناس و سایر جوانب پرونده، حکم نهایی را صادر می‌کند. لازم به ذکر است که مبلغ نفقه قابل تغییر است و در صورت تغییر شرایط، مانند افزایش سن فرزند یا تغییر وضعیت مالی پدر، می‌توان برای تعدیل آن به دادگاه مراجعه کرد.
قانون در برابر این قصور، مجازات‌هایی را در نظر گرفته است. در وهله اول، دادگاه می‌تواند والد خاطی را به انجام وظایف خود ملزم کند. این الزام می‌تواند از طریق صدور حکم جلب، یا اعمال جریمه نقدی صورت پذیرد. در موارد حادتر، دادگاه می‌تواند حق حضانت فرزند بعد از طلاق را از والد خاطی سلب کرده و به والد دیگر واگذار نماید. در جدول زیر، به طور خلاصه به مجازات‌های قانونی استنکاف از حضانت فرزند اشاره شده است:
| نوع تخلف | مجازات |
| خودداری از تحویل فرزند به والد دیگر | الزام به تحویل فرزند، جریمه نقدی، حبس |
| ممانعت از ملاقات فرزند با والد دیگر | الزام به فراهم نمودن ملاقات، جریمه نقدی، حبس |
| عدم تأمین نیازهای اساسی فرزند | الزام به تأمین نیازها، جریمه نقدی، حبس، سلب حضانت |
باید به خاطر داشت که هدف اصلی در تمامی دعاوی حضانت، حفظ مصلحت کودک و تأمین آینده‌ای روشن برای اوست. والدین باید با کنار گذاشتن اختلافات شخصی، در جهت ایجاد محیطی امن و آرام برای فرزند خود تلاش کنند. همکاری والدین و احترام به حقوق یکدیگر، نقش مهمی در رشد و شکوفایی فرزندان پس از طلاق ایفا می‌کند. به یاد داشته باشید که فرزند شما سزاوار عشق و حمایت هر دو والد خود است، حتی اگر زندگی مشترک آنها به پایان رسیده باشد.
