تصرف عدوانی ملکی یکی از دعاوی حقوقی است که در آن، شخصی بدون رضایت مالک قانونی، ملکی را به تصرف خود در می‌آورد. این عمل، جرم محسوب می‌شود و مرتکب آن، علاوه بر جبران خسارت به مالک، به مجازات نیز محکوم می‌شود. مجازات تصرف عدوانی ملکی، قابل تعلیق نیست. در صورتی که تصرف عدوانی منجر به تخریب یا آسیب به ملک شود، مرتکب علاوه بر مجازات تصرف عدوانی، به مجازات تخریب یا آسیب به ملک نیز محکوم می‌شود.اگر تصرف عدوانی توسط شخص حقوقی صورت گیرد، مدیران هم به مجازات محکوم می‌شوند.
تصرف عدوانی ملکی در لغت به معنای به زور گرفتنِ یک زمین یا ملک از مالکِ آن یا از کسی است که بر اساسِ یک قرارداد دارای حق نسبت به آن ملک می‌باشد. در بُعدِ حقوقی باید توجه داشت که مدت زمان تصرف سابق خواهان باید به اندازه‌ای باشد که او عرفاً متصرف شناخته شود و این مدت بنا بر نظر قاضی و عرف می‌تواند متفاوت باشد. مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، تصرف عدوانی و مزاحمت یا ممانعت در حق نسبت به املاک متعلق به دولت یا اشخاص حقیقی یا حقوقی صرفاً با شکایت مالک قابل تعقیب کیفری است. تصرف عدوانی دارای چهار عنصر اصلی است:
وکیل طلاق در تهران، وکیلی است که در زمینه دعاوی خانواده و طلاق تخصص دارد و می‌تواند به شما در روند طلاق کمک کند. وکیل طلاق می‌تواند در مراحل مختلف طلاق، از جمله طلاق توافقی، طلاق یک طرفه، طلاق خلع، حضانت فرزند، مهریه و … یاری‌گر شما باشد.
وکیل ملکی بر انواع پرونده های حقوقی مسلط است. تصرف عدوانی هم از مواردیست که وکیل ملکی از اهمیت و نحوه پیشبرد پرونده اش آگاه است. برای طرح شکایت در ارتباط با تصرف عدوانی می توانید از وکیل ملکی استفاده کنید. شرایط تحقق “تصرف عدوانی ملکی” عبارتند از:
تصرف عدوانی ملکی می‌تواند به صورت‌های مختلفی اتفاق بیفتد، از جمله:
پرونده های حقوقی در تهران را به وکیل ملکی در تهران بسپارید. وکیل ملکی در تهران تسلط بیشتری بر قوانین و شرایط در پایتخت دارد. برای انتخاب وکیل ملکی در تهران می توانید از نزدیکان پرس‌وجو کرده و یا از طریق درگاه های معتبر کسب اطلاع کنید.
طلاق توافقی نوعی طلاق است که در آن زوجین بر سر تمام مسائل مربوط به طلاق توافقی، از جمله حضانت فرزند، مهریه، نفقه و … به توافق می‌رسند. این نوع طلاق از جمله ساده‌ترین و سریع‌ترین انواع طلاق است و نیاز به حضور زوجین در دادگاه ندارد.
وکیل امور ملکی می تواند شکایت ملکی شما را پیگیری کند. مشاوره با یک وکیل امور ملکی پیش از طرح شکایت درباره تصرف عدوانی ملکی ممکن است تاثیر مثبتی بر روند پرونده بگذارد. پیش از انتخاب وکیل امور ملکی ، درباره او به اندازه کافی تحقیق کنید. عواقب تصرف عدوانی برای متصرف از دو جنبه حقوقی و کیفری قابل بررسی است.
از نظر حقوقی، متصرف عدوانی باید ملک یا مال مورد تصرف خود را به مالک اصلی آن مسترد کند. در صورتی که متصرف عدوانی از انجام این کار خودداری کند، مالک می‌تواند با طرح دعوای تصرف عدوانی در دادگاه، حکم رفع تصرف را دریافت کند.
در صورتی که متصرف عدوانی در ملک یا مال مورد تصرف خساراتی ایجاد کند، باید آن خسارات را نیز به مالک بپردازد. این خسارات می‌تواند شامل هزینه‌های تعمیر، تعویض و یا از بین رفتن ملک یا مال مورد تصرف باشد.
از نظر کیفری، تصرف عدوانی جرم محسوب می‌شود و متصرف عدوانی می‌تواند به مجازات حبس از 15 روز تا 6 ماه محکوم شود. همچنین، کیفر متصرف عدوانی می تواند به جزای نقدی نیز تبدیل شود.
در صورتی که تصرف عدوانی توسط شخص حقوقی صورت بگیرد، مدیر یا مدیران شخص حقوقی نیز می‌توانند به مجازات‌های مذکور محکوم شوند.
علاوه بر عواقب حقوقی و کیفری، تصرف عدوانی می‌تواند عواقب اجتماعی و اقتصادی نیز برای متصرف داشته باشد. به عنوان مثال، تصرف عدوانی می‌تواند باعث ایجاد اختلاف و نزاع بین متصرف و مالک شود. همچنین، تصرف عدوانی می‌تواند باعث آسیب به شهرسازی و عمران شهری شود.
برای پس گرفتن ملک در تصرف عدوانی ملکی، دو راه وجود دارد:
در این راه، شاکی باید با مراجعه به دادگاه، شکایت تصرف عدوانی خود را علیه متصرف عدوانی مطرح کند. دادسرا پس از بررسی شکایت تصرف عدوانی، در صورت احراز وقوع جرم، قرار جلب به دادرسی صادر می‌کند. سپس پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می‌شود.
در دادگاه کیفری، اگر قاضی وقوع جرم را محرز بداند، متصرف عدوانی را به مجازات محکوم می‌کند. این مجازات می‌تواند شامل حبس، جزای نقدی، یا هر دو باشد.
در این راه، شاکی باید با مراجعه به دادگاه حقوقی، دادخواستی مبنی بر رفع تصرف عدوانی و اعاده وضع به حالت سابق، به دادگاه ارائه دهد.
دادگاه پس از بررسی دادخواست و دلایل شاکی، در صورت احراز وقوع تصرف عدوانی، حکم رفع تصرف عدوانی و اعاده وضع به حالت سابق را صادر می‌کند.
مهمترین تفاوت این دو راه در این است که در راه اول، متصرف عدوانی علاوه بر رفع تصرف عدوانی، به مجازات کیفری نیز محکوم می‌شود. اما در راه دوم، فقط حکم رفع تصرف عدوانی صادر می‌شود.
برای اثبات تصرف عدوانی، شاکی باید مدارکی مانند سند مالکیت، شهادت شهود، و یا عکس و فیلم از تصرف عدوانی را به دادگاه ارائه دهد.
دلایل اهمیت پیشگیری از تصرف عدوانی ملکی عبارتند از:
جلوگیری از خسارات مالی و معنوی: تصرف عدوانی می‌تواند موجب خسارات مالی زیادی برای مالک یا متصرف قانونی ملک شود. این خسارات می‌تواند شامل هزینه‌های تعمیر و بازسازی ملک، از دست دادن درآمد، و حتی از دست رفتن ملک باشد. علاوه بر این، تصرف عدوانی می‌تواند موجب خسارات معنوی نیز برای مالک یا متصرف قانونی ملک شود. این خسارات می‌تواند شامل اضطراب، استرس، و از دست دادن آرامش باشد.
صرفه‌جویی در وقت و هزینه: در صورت وقوع تصرف عدوانی، مالک یا متصرف قانونی ملک باید اقدام به طرح دعوی حقوقی کند. این امر می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد. بنابراین، پیشگیری از وقوع تصرف عدوانی می‌تواند موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه شود.
راهکارهای پیشگیری از تصرف عدوانی ملک عبارتند از:
تنظیم سند رسمی: یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از تصرف عدوانی ملک، تنظیم سند رسمی برای ملک است. سند رسمی، سندی معتبر و غیرقابل خدشه است که مالکیت ملک را به مالک یا متصرف قانونی آن اثبات می‌کند.
نصب حصار و دیوار: نصب حصار و دیوار می‌تواند از ورود افراد غیرمجاز به ملک جلوگیری کند.
مراقبت از ملک: مالک یا متصرف قانونی ملک باید همواره از ملک خود مراقبت کند و در صورت مشاهده هرگونه اقدامی که ممکن است منجر به تصرف عدوانی شود، سریعاً اقدام کند.
با توجه به تعاریف ارائه شده، می‌توان گفت که تفاوت‌های اساسی تصرف عدوانی ملکی با غصب عبارتند از:
موضوع تصرف عدوانی، مال غیر منقول است، در حالی که موضوع غصب می‌تواند مال منقول یا غیر منقول باشد.
در تصرف عدوانی، تصرف به نحو عدوانی و بدون رضایت مالک صورت می‌گیرد، در حالی که در غصب، تصرف لزوماً به نحو عدوانی نیست و ممکن است با رضایت مالک نیز صورت گیرد.
در تصرف عدوانی، نیازی به اثبات مالکیت نیست، در حالی که در غصب، مالک می‌تواند علیه غصب کننده اقامه دعوی کند.
در تصرف عدوانی، متصرف عدوانی ضامن خسارات وارد شده به مالک است، اما در غصب، علاوه بر ضامن بودن متصرف، مالک نیز می‌تواند مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را از متصرف کند.
| نوع پرونده | موضوع در تصرف عدوانی | موضوع در غصب |
| موضوع تصرف | مال غیر منقول | مال منقول و غیر منقول |
| نحوه تصرف | بدون رضایت مالک | ممکن است با رضایت مالک هم باشد |
| تاثیر مالکیت | نیاز به اثبات مالکیت نیست | مالک می تواند علیه غاصب اقامه دعوی کند |
| آثار تصرف | متصرف ضامن خسارت وارد شده است | مالک نیز می‌تواند مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را از متصرف کند |
مهلت طرح دعوای تصرف عدوانی ملکی در قانون آیین دادرسی مدنی مشخص نشده است. بنابراین، در صورت وقوع تصرف عدوانی، خواهان می‌تواند در هر زمان، تا زمانی که ملک در تصرف خوانده است، نسبت به طرح دعوا اقدام کند.
البته، در برخی موارد، ممکن است خواهان به دلیل عدم آگاهی از مقررات قانونی یا دلایل دیگری، نتواند در اسرع وقت نسبت به طرح دعوا اقدام کند. در این صورت، ممکن است از حق خود محروم شود.
برای جلوگیری از تضییع حقوق خواهان، در برخی موارد، با توجه به شرایط خاص پرونده، ممکن است دادگاه، مهلت مشخصی را برای طرح دعوا تعیین کند. به عنوان مثال، در مواردی که خواهان، کودک یا مجنون باشد، یا در مواردی که تصرف عدوانی، منجر به خسارت قابل توجهی برای خواهان شده باشد، دادگاه ممکن است مهلت مشخصی را برای طرح دعوا تعیین کند.
در صورتی که خواهان، پس از انقضای مهلت مقرر برای طرح دعوا، نسبت به طرح دعوا اقدام کند، دادگاه ممکن است دعوای او را رد کند. بنابراین، در صورت وقوع تصرف عدوانی، توصیه می‌شود که خواهان، در اسرع وقت نسبت به طرح دعوا اقدام کند.
تصرف عدوانی ملکی می‌تواند آثار حقوقی و مالی زیادی برای مالک یا متصرف قانونی ملک داشته باشد. از جمله این آثار می‌توان به سلب مالکیت یا تصرف قانونی ملک، از بین رفتن یا آسیب دیدن ملک، و ایجاد مشکلات حقوقی و قضایی برای مالک یا متصرف قانونی ملک اشاره کرد. برای جلوگیری از وقوع تصرف عدوانی ملکی، لازم است اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام شود.
در صورت وقوع تصرف عدوانی ملکی، لازم است اقدامات قانونی لازم برای احقاق حق انجام شود. این اقدامات می‌تواند شامل طرح شکایت کیفری علیه متصرف عدوانی و طرح دعوای حقوقی علیه متصرف عدوانی باشد.
