خیانت در امانت

مجازات جرم خیانت در امانت، خیانت در لغت به معنی نقض تعهد یا شکستن پیمان و رعایت نکردن امانتداری است. جرم خیانت در امانت عبارت است از اینکه شخصی با سوء نیت مالی را که به او سپرده شده است تلف، استعمال، مفقود یا تصاحب نماید.

جرم خیانت در امانت از زمره جرایم علیه اموال و مالکیت محسوب می شود. خیانت در امانت زمانی مطرح می شود که مالک مال، اموالش را به فردی به امانت می سپارد که نگهداری کند و یا برای کار معینی به مصرف برساند، ولی امین از انجام وظایفی که به او سپرده شده است امتناع نماید و  اموال امانی را تصاحب، تلف، استعمال و یا مفقود نماید.

موضوع جرم خیانت در مال امانت شامل اموال منقول و غیر منقول می باشد. این جرم از جرائم مقید به نتیجه محسوب می شود. جرم خیانت در امانت از زمره جرایم غیر قابل گذشت می باشد و قابل تعویق و تعلیق اجرای مجازات نمی باشد.

چه زمانی جرم خیانت در امانت به وقوع می ‌پیوندد؟

در صورتی مالک ملک، نسبت به مطالبه اموال امانی از امین اقدام نماید و امين با سوء نیت نسبت و با قصد ضرر رساندن نسبت به استرداد اموال امانی اقدامی نکند، جرم محقق خواهد شد.

عناصر و شرایط تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت

1 – عنصر قانونی جرم خیانت در امانت :

عنصر قانونی این جرم در ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ جرم انگاری گردیده است.

مطابق ماده فوق « در صورتی که اموالی اعم از منقول یا غیرمنقول یا اسنادی مانند چک و سفته و امثال آن به عنوان امانت، اجاره یا رهن به کسی سپرده شود و قرار بر این بوده که اموال مذکور پس داده شود یا به مصرف معینی برسد و کسی که اموال نزد او بوده آن ها را به ضرر مالک ملک تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود نماید به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد».

2 – عنصر مادی جرم خیانت در امانت :

عنصر مادی این جرم عبارت است از تصاحب، استعمال، اتلاف و یا مفقود کردن مال مورد امانت می باشد و عنصر مادی جرم خیانت در امانت هم به صورت فعل و هم به صورت ترک فعل امکانپذیر است.

تصاحب : منظور از تصاحب، برخورد مالکانه با مال و صاحب شدن می باشد. یعنی اینکه امین مال دیگری را که به صورت امانت در دست دارد، مال خود بداند و با آن برخورد مالکانه کند که معمولا مالک حق چنان برخوردی را دارد. به عنوان مثال امین نسبت به فروش مال امانی اقدام نماید یا آن را گرو بگذارد.

اتلاف : یکی دیگر از گونه های خیانت در امانت تلف کردن یا نابود کردن مال مورد امانت است. تلف مال مورد امانت به اشکال مختلف امکانپذیر است. به عنوان مثال امین مال امانی را تخریب کند به نحوی که دیگر قابل استفاده نشود.

مفقود کردن : امین ممکن است بدون اینکه مال امانتی را تلف کند، موجب شود که دست یابی به آن برای مالک غیر ممکن گردد و لازم است این فعل را با قصد و سوء نیت مرتکب گردد، به عنوان مثال امین انگشتری مورد امانت را به داخل دریا پرتاب کند.

بنابراین، هر گاه مفقود شدن مال امانی بر اثر اهمال یا سهل انگاری وی باشد، به عنوان مثال انگشتر امانی از سوراخ جیبش بیفتد، در این صورت، امین تنها از نظر حقوقی ضامن می باشد ولی از لحاظ کیفری خیانت در امانت محسوب نمی شود.

شرایط تحقق جرم خیانت در امانت چیست؟

1. در خیانت در امانت موضوع جرم باید مال یا وسیله تحصیل مال باشد.

2. مال مورد امانت باید توسط مالک یا متصرف قانونی به امین سپرده شود.

3. مال به امین به یکی از طرق قانونی و با شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن سپرده شده باشد.

4. توجه داشته باشید که باید بین رفتار مجرمانه مرتکب و ضرر مالک رابطه علیت وجود داشته باشد.

نتیجه حاصله : خیانت در امانت از جرایم مقید محسوب می شود، یعنی اینکه تحقق این جرم تحقق منوط بر این می باشد که رفتار مجرمانه مرتکب منتج به نتیجه خاصی شود. بنابراین، در این جرم ورود ضرر به مالک یا متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه تحقق جرم خیانت می باشد.

3 – عنصر معنوی جرم خیانت در امانت

عنصر معنوی جرم خیانت از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل می شود.

سوء نیت عام : عبارت است از اینکه امین به صورت عمدی مرتکب جرم شود، یعنی اینکه مرتکب جرم باید عمدا و از روی قصد و اراده نسبت به تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال مال مورد امانت اقدام نماید.

سوء نیت خاص : منظور از سوء نیت خاص آن است که امین این افعال را به قصد رسیدن به نتیجه ( قصد ضرر ) انجام داده باشد. یعنی اینکه امین با ارتکاب جرم قصد ایراد ضرر به مالک ملک داشته باشد.

مجازات جرم خیانت در امانت

مطابق ماده 674 قانون مجازات اسلامی مجازات خیانت در امانت حبس از 6 ماه تا 3 سال می باشد. مطابق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 مجازات این جرم کم شد و به عبارت حقوقی تنزل یا تقلیل یافت و این مجازات در حال حاضر از ۳ ماه تا ۱/۵ سال حبس خواهد بود.

مجازات خیانت در امانت درجه چند است؟

مجازات خیانت در امانت با توجه به تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 و تقلیل مجازات جرم تعزیری درجه 6 محسوب می شود.

راهها ی اثبات جرم خیانت در امانت

عناصر تشکیل دهنده خیانت در امانت شامل عنصر مادی، عنصر معنوی، عنصر قانونی جرم می باشد برای اینکه خیانت در امانت به وقوع بپیوندد باید هر 3 عنصر وجود داشته باشد.

جرم خیانت و اثبات جرم خیانت در امانت یکی از موضوعات مهم و تخصصی در حیطه کیفری می باشد.

در جرم خیانت در امانت باید عنصر سپردن اموال توسط شاکی به اثبات برسد و همچنین خیانت مرتکب جرم مانند تصاحب ، استعمال ، تلف و غیره به اثبات برسد.

همچنین شاکی باید ثابت کند که مرتکب جرم خیانت در امانت از روی قصد و با سوء نیت اقدام به تصاحب و یا استعمال نموده است.

دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت

رسیدگی به جرم خیانت در امانت در صلاحیت دادسرای محل وقوع جرم است، یعنی در حوزه قضایی که مال به ضرر زیان دیده، از ید وی خارج شده است.

آیا جرم خیانت در امانت قابل گذشت است؟

جرم خیانت در امانت تا قبل از تصویب قانون کاهش مجازات غیر قابل گذشت بود ولی با تصویب این قانون از زمره جرایم قابل گذشت اعلام شد و با گذشت شاکی در هر مرحله از رسیدگی پرونده مختومه خواهد شد.

مراحل و نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت

شاکی برای شکایت خیانت در امانت باید به همراه مستندات خود مانند شهادت شهود، گزارش پلیس و سند مالکیت اموال که حاوی مدارک اثباتی ، به امانت گذاشتن اموال نزد امین و همچنین خیانت مرتکب جرم به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید.

پس از ثبت شکایت کیفری خیانت در امانت، پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارسال و تحقیقات لازم در خصوص جرم صورت می گیرد. در صورتی که شکایت منجر به به صدور کیفرخواست شود پرونده جهت صدور حکم به دادگاه کیفری 2 ارسال می شود.

نمونه شکوائیه جرم خیانت در امانت

با سلام و احترام، احتراماً به استحضار عالی می‌رساند؛ مشتکی‌ عنه مورخ …….. جمعا 500 گرم طلا با مشخصات تفصیلی در رسیدی امانی که فتوکپی آن ضمیمه شکوائیه ارائه گردیده است و صراحتا در رسید وصف امانی قید گردیده است به شرط استرداد از اینجانب دریافت کرده است.

به ‌موجب رسیدی که فتوکپی مصدق آن ضمیمه است مقرر گردیده بود که ظرف مهلت 3 ماه به اینجانب برگرداند متاسفانه پس از گذشت چندین ماه و با مراجعات مکرر و علی رغم ارسال و ابلاغ اظهارنامه شماره … مورخ … از استرداد آن خودداری می‌نماید.

بنا به مراتب فوق و با عنایت به مطالب معنونه و با استناد به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی تقاضای رسیدگی و تعقیب کیفری نامبرده و صدور حکم شاسیته را از محضر عالی مستدعی می‌باشد.