کلاهبرداری چیست و چه مجازاتی دارد؟

کلاهبرداری (به انگلیسی: Fraud) به عملیات نادرست، فریب‌کاری، یا تقلب با هدف تصرف غیرقانونی در دارایی‌های دیگران، انحصار منافع یا بدست آوردن مزایای مالی با ترفیع اطلاق مفهومی می‌پردازد. افرادی که به این نوع فعالیت‌ها مشغول می‌شوند، کلاهبردار یا تقلب‌گر نامیده می‌شوند.  

کلاهبرداری چیست و چه مجازاتی دارد؟
مشاوره
برای آگاهی از خدمات طلاق توافقی کلیک کنید

انواع کلاهبرداری چیست؟

کلاهبرداری در انواع مختلف و در حوزه‌های مختلفی اتفاق می‌افتد. در زیر به برخی انواع کلاهبرداری اشاره می‌شود:

  1. کلاهبرداری مالی: این نوع کلاهبرداری معمولاً به معاملات مالی و مالکیت دارایی‌ها ارتباط دارد. افراد ممکن است به مردم دستور دهنده ارسال اطلاعات حساب بانکی یا شماره کارت اعتباری خود را بدهند و سپس از آن اطلاعات برای برداشت پول یا خریدهای غیرقانونی استفاده کنند.
  2. کلاه برداری اینترنتی (فیشینگ): در این نوع کلاه برداری، معمولاً با ارسال پیام‌های ایمیل متقلب به افراد، سعی در جلب اطلاعات حساب‌های آنلاین، رمزعبورها، و اطلاعات حساب‌های بانکی می‌شود.
  3. کلاه برداری تلفنی: افراد کلاهبردار ممکن است با تماس تلفنی به افراد و معتقد کردن آنها به وقوع یک مشکل مالی یا حقوقی باشند و از آنها خواسته کنند تا پول یا اطلاعات حسابی را ارسال کنند.
  4. کلاهبرداری تجاری: در این نوع کلاهبرداری، شرکت‌ها یا فردان عامل اصلی هستند. آنها ممکن است با تعهد به ارائه خدمات یا کالاهایی که واقعیت ندارد، از مشتریان پول دریافت کنند.
  5. کلاهبرداری تلویزیونی یا تلفنی: در این نوع کلاه برداری، افراد به عنوان قهریان معروف به مردم تماس می‌گیرند و با قول دادن جوایز یا فرصت‌های غیرقانونی، از آنها پول می‌گیرند.

کلاهبرداری جرمی است و تحت قوانین مختلف در سراسر جهان مجازات می‌شود. در بسیاری از موارد، افراد متخلف به دلیل انجام کلاهبرداری‌ها به دام افتاده و مورد تعقیب و بازداشت قرار می‌گیرند. به منظور جلوگیری از کلاهبرداری، مهم است که هویت و اطلاعات شخصی خود را محافظت کنید، همچنین همیشه دقت کنید و به معتبرترین منابع اعتماد کنید تا از تقلب جلوگیری شود. 

انواع کلاهبرداری چیست؟

همه چیز درباره کلاهبرداری

کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

اگر نگاهی به معنای کلاهبرداری در لفظ سنتی آن بیندازیم، متوجه می‌شویم که کلاهبرداری به معنی استفاده فرد کلاهبردار از روش‌ها و ابزارهایی است که دارنده اموال منقول و غیرمنقول یا اسنادی همچون چک، قبض، سند و سفته را با آنها فریب می‌دهد. سپس این اموال را به صورت غیرقانونی تصاحب کرده و مورد استفاده قرار می‌دهد.

اما بیایید بستر کلاه برداری را تغییر دهیم و فضای مجازی را جایگزین کنیم که بدون مرزهای جغرافیایی و زمانی به افراد مختلف اجازه فعالیت می‌دهد. در این حالت حملات سایبری، دزدی از حساب‌های بانکی، حک شدن حساب‌های کاربری و اطلاعات شخصی شبکه‌های اجتماعی و فیشینگ به وقوع می‌پیوندند. در واقع فضای آنلاین محل رخ دادن کلاه برداری اینترنتی است. در حالی که ردیابی فرد مجرم کاری چند برابر دشوارتر و پیگیری شکایت برای کلاهبرداری سخت و حتی گاهی غیرممکن خواهد بود.

در رابطه با طلاق توافقی می توان گفت که طلاق توافقی نوعی از طلاق است که در آن زوجین با توافق یکدیگر و بدون نیاز به حضور در دادگاه، مراحل طلاق را طی می‌کنند. در این نوع طلاق، زوجین در خصوص مسائلی مانند مهریه، نفقه، حضانت فرزند و… به توافق می‌رسند و توافقات خود را در قالب یک متن توافقی به ثبت می‌رسانند. وکیل طلاق توافقی می‌تواند در تنظیم متن توافقی، ارائه مشاوره حقوقی و همچنین انجام مراحل قانونی طلاق توافقی به شما یاری رساند.

کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

انواع کلاه برداری اینترنتی شامل چه مواردی می شود؟

اگر کمی به جرایم سایبری نگاه کنیم، متوجه شکل‌های گوناگون “کلاهبرداری” اینترنتی خواهیم شد. اما متخصصان حوزه امنیت سایبری، کلاهبرداری اینترنتی را در ۶ دسته مجزا تقسیم بندی می‌کنند که در ادامه توضیح خواهیم داد.

قمار و شرط بندی

یکی از اموری که در محیط واقعی و مجازی با چهره جذابی توجه افراد را جلب می‌کند، قمار و شرط بندی است. گاهی فرد آنقدر سرگرم قمار و شرط بندی می‌شود که متوجه از دست دادن اموال خود نخواهد شد. در این میان سایت‌های شرط بندی با ایجاد حرص و طمع در اعضای سایت به حساب کاربری و اطلاعات بانکی آنها دستبرد می‌زنند. ایجاد اعتیاد به بازی و مایه گذاشتن از موجودی نقدی و غیرنقدی راهایی برای کلاه برداری اینترنتی در سایت‌های شرط بندی و قمار هستند.

فروش حساب کاربری بازی‌های آنلاین

در چند سال اخیر بازی‌های آنلاین در میان نوجوان و جوانان محبوبیت ویژه ای به دست آورده اند. گروهی از افراد از فرصت تحریم‌های علیه ایران استفاده کرده و اکانت‌های بازی‌های کامپیوتری و موبایلی را به مردم می‌فروشند و درآمد هنگفتی از این مسیر به دست می‌آورند. اما همین مسیر به کلاهبرداران فرصتی داده تا بتوانند دزدی اموال مردم را از طریق دیگری در فضای مجازی انجام دهند. 

به خصوص که شاید کودکان و نوجوانان درباره مسائل امنیت اطلاعات آگاهی نداشته باشند و خیلی سریع طعمه کلاهبرداران شوند. از طرفی اعتیاد به بازی‌های آنلاین باعث می‌شود که بازیکنان به انجام بازی‌های مختلف تن دهند و پول بیشتری را صرف این کار کنند.

کلاهبرداری اینترنتی با رمز پویا

چند سالی از روی کار آمدن رمز پویا برای پرداخت‌های آنلاین می‌گذرد. اما فیشینگ و دزدی‌های اینترنتی به صورت تلفنی، پیامکی و آنلاین به راه‌های کلاهبرداری اینترنتی تبدیل شده‌ اند. به این ترتیب پرداخت از درگاه‌های پرداخت نامطمئن یا پرداخت اینترنتی در شبکه‌های اجتماعی، ورود به یک لینک برای بررسی صحت یک پیام یا نصب اپلیکیشن به کلاه برداری اینترنتی دامن می‌زنند.

کلاهبرداری از طریق برنامه‌های رژیم غذایی

اپلیکیشن‌های ارائه دهنده رژیم غذایی در عصری که مردم برای سلامتی و خوش اندامی خود هر هزینه‌ ای را متقبل می‌شوند، مخاطبان بسیاری دارند. گاهی اوقات سازندگان این برنامه‌ها، افراد سودجویی هستند که به بهانه ارائه رژیم غذایی کاربردی و لاغری صد در صد تضمینی، از کاربران پول زیادی می‌گیرند. 

ولی کاربران با پیروی از دستورالعمل آنها تغییری نخواهند دید. از طرفی کلاهبرداران لینکی را برای نصب اپلیکیشن به کاربران ارسال می‌کنند. کاربران هم با نصب این برنامه، راهی برای دستبرد تمام اطلاعات خود به کلاهبرداران نشان می‌دهند.

کلاهبرداری با شماره تماس‌های مختلف

یکی از روش‌های کلاه برداری اینترنتی استفاده از شماره تماس‌های اینترنتی است. کلاهبرداران با شماره تماس‌های اینترنتی به کاربران زنگ می‌زنند و بعد از چند دقیقه صحبت و هک کردن اطلاعات شخصی یا اطلاعات بانکی، کلاهبرداری خود را انجام می‌دهند. از طرفی وعده‌های پوچ و هدیه‌های دروغین مردم را گاهی به استفاده از خدماتی تشویق می‌کنند که در حقیقت مسیرهایی برای کلاهبرداری سارقان اینترنتی هستند.

فیلترشکن‌ها راهی برای دزدی اینترنتی

استفاده از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌هایی که به دلیل تحریم‌های علیه ایران مسدود هستند، باعث گرایش کاربران به فیلترشکن‌ها شده‌ اند. اما غافل از آنکه بسیاری از فیلترشکن‌ها ابزار اصلی کلاهبرداران برای دزدی اینترنتی به حساب می‌آیند. آنها با تبلیغ فیلترشکن و قانع کردن کاربران به نصب آن، راهی برای هک کردن اطلاعات کاربران به دست می‌آورند. غافل از آنکه جرمی غیرقابل چشم پوشی را مرتکب شده‌ اند. 

انواع کلاه برداری اینترنتی شامل چه مواردی می شود؟

‌قانون جدید مجازات برای کلاه برداری اینترنتی چیست؟

با توجه به اینکه اینترنت در تمام حوزه‌های زندگی تجاری و کاری وارد شده، بررسی‌ها در حیطه‌های مختلف انجام شده اند که در ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی به این موضوع پرداخته شده است. 

در واقع بر اساس این ماده قانون اگر فرد در زمان انجام مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیرمجاز از پیام‌ها، برنامه‌ها، سیستم‌های رایانه ای در دسترس و وسایل ارتباط از راه دور دیگران را گمراه کند؛ یا اینکه با ورود، پاک کردن، توقف پیام، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای در کار سیستم‌های پردازش خودکار و نظایر آن اختلال ایجاد کند، به کلاه برداری اینترنتی پرداخته است.

پس از آن، برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی به دست آورد و اموال دیگران را تصاحب کند، مجرم محسوب می‌شود. مجازات برای کلاهبرداری اینترنتی به این شکل است که علاوه بر برگرداندن مال به صاحبان اموال، به حبس از ۱ تا ۳ سال و پرداخت جزای نقدی مشخصی محکوم خواهد شد. 

‌قانون جدید مجازات برای کلاه برداری اینترنتی چیست؟

نحوه شکایت از کلاهبرداران اینترنتی چگونه است؟

همانطور که توضیح دادیم، مجازات حکم کلاهبرداری اینترنتی برگرداندن مال به صاحب آن، جریمه نقدی و به ترتیب قانون تجارت الکترونیکی و جرایم رایانه ای مدت زمان ۱ تا ۳ و یا ۱ تا ۵ سال حبس خواهد بود. اما افرادی که طعمه کلاهبرداری اینترنتی هستند، چگونه می‌توانند شکایت کرده و آن را پیگیری کنند؟

در ادامه به مراحل شکایت از کلاه برداری اینترنتی و پیگیری پرونده خواهیم پرداخت.

  • مراجعه به دفتر خدمات الکترونیکی قضایی: فرد باید وارد سامانه ثنا شده و پروفایلی برای خود بسازد. این کار را کارمندان دفتر خدمات الکترونیکی قضایی برای شاکی انجام می‌دهند.
  • ثبت شکایت: فرد باید با در اختیار داشتن متن شکواییه یا راهنمایی وکیل کلاهبرداری اینترنتی، دادخواست دقیق خود را به ثبت برساند. در صورت لزوم باید مدارک شناسایی و مدارکی گواه بر انجام شدن کلاهبرداری اینترنتی را پیوست دادخواست کند.
  • پیگیری کلاهبرداری اینترنتی: دادسرای جرایم رایانه ای دادخواست را دریافت کرده و آن را بررسی می‌کند. دادیار و بازپرس تحقیقاتی درباره پرونده کلاه برداری اینترنتی انجام داده و موضوع را به پلیس فتا ارجاع می‌دهند.
  • مراجعه حضوری برای پیگیری پرونده: رسیدگی به شکایت کلاه برداری اینترنتی در دادسرا و دادگاه کیفری انجام خواهد شد. در این شرایط شاکی احضار خواهد شد تا مدارک لازم برای توضیح و اثبات جرم کلاهبرداری اینترنتی را ارائه دهد.
  • صدور رأی نهایی: دادگاه کیفری با گزارش دادسرا درباره تحقیقات انجام شده و مدارکی که شاکی ارائه داده است، رأی نهایی را اعلام خواهد کرد. فرد شاکی نیز در پروفایل سامانه ثنا می‌تواند به رأی صادر شده پی ببرد. 

نحوه شکایت از کلاهبرداران اینترنتی چگونه است؟

ماده 1 قانون مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری

هرکس با حیله و فریب مردم را از طریق شرکت‌ها، تجارتخانه‌ها، کارخانه‌ها یا مؤسسات تقلبی گمراه کند و اموالشان را تصاحب کند یا آن‌ها را به امور غیر واقعی امیدوار سازد کلاهبردار شناخته می‌شود. همچنین ممکن است کلاهبردار، افراد را از حوادث و پیشامدهای غیر واقعی بترساند و برای اقدامات کلاهبردارانه خود، اسامی و عناوینی را جعل کند یا از وسایل و ابزاری جعل شده برای کارهایش استفاده کند. ایجاد اسناد و مدارک تقلبی یکی از کارهاییست که به واسطه آن کلاهبرداری های بسیاری رخ می‌دهد.

اگر کلاهبرداری فرد یا افرادی ثابت شود، مطابق با قانون، آن‌ها ملزم بر رد مال به صاحبانشان هستند و محکوم به حبس از 1 تا 7 سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که تصاحب کرده‌اند می‌شوند.

اگر شخصی اقدام به کلاهبرداری در قالب سازمان‌ها یا مؤسسات دولتی کند و خودش را وابسته به دولت یا شرکت‌های دولتی یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلابی و حتی قوای سه گانه معرفی کند یا ادعا کند که جزو نیروهای مسلح و نهادها و مؤسسات ارائه خدمت عمومی است، کلاه برداری او مجازات سنگین‌تری را در بر خواهد داشت. همچنین عده با استفاده از تبلیغ عمومی و یا بهره گیری از وسایل ارتباط جمعی همچون رادیو، تلویزیون، روزنامه و مجله و … اقدام به عوام فریبی و کلاهبرداری می‌کنند.

کسانی که چنین کارهایی را در راستای کلاهبرداری های خود صورت می‌دهند علاوه بر الزام به رد اصل مال به صاحبانشان، محکوم به حبس از 2 تا 10 سال می‌شوند و باید جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده‌اند را نیز، پرداخت نمایند. 

ماده 1 قانون مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری

ماده 4 قانون مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاه برداری

چنانچه عده‌ای با تشکیل یا رهبری شبکه‌ای چند نفره به امر ارتشاء و اختلاس و کلاه برداری اقدام کنند، علاوه بر ضبط کلیه اموال منقول و غیر منقولی که کسب کرده‌اند، باید در مورد اختلاس و کلاهبرداری و رد مال به دولت یا افراد اقدام کنند. همچنین به پرداخت جزای نقدی معادل مجموع اموال و انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم شده و با حبس از 15 سال تا ابد محکوم می‌شوند و چنانچه مفسد فی الارض شناخته شوند، ممکن است اعدام شوند.

مجازات جرم کلاهبرداری چیست؟

کلاهبرداری از جمله جرم‌هایی است که علاوه بر مجازات اصلی این جرم، مجازات تکمیلی و تبعی نیز برای آن در نظر گرفته می‌شود. بنابراین با توجه به اینکه کلاهبرداری ساده و یا مشدد باشد، مجازاتی متناسب با جرم، برای مجرمین انجام می‌شود. کلاه برداری مشدد دو نوع دارد که یا به صورت شبکه‌ای و باندی است و یا به صورت غیر شبکه‌ای و باندی که نوع اول خود به دسته دیگری تقسیم می‌شود که فرد در آن مصداق مفسد فی الارض می‌باشد.

مجازات جرم کلاهبرداری ساده

  • محکومیت 1 تا 7 سال حبس
  • پرداخت جزای نقدی معادل مال برده شده
  • رد مال به صاحب یا صاحبان آن

مجازات کلاهبرداری مشدد

  • محکومیت 2 تا 10 سال حبس
  • پرداخت جزای نقدی معادل مال برده شده
  • انفصال ابد از خدمات دولتی
  • رد مال به صاحب یا صاحبان آن

مجازات کلاهبرداری مشدد به صورت باند و با تشکیلات

  • محکومیت حبس از 15 سال تا ابد
  • پرداخت جزای نقدی معادل مجموع اموال اخذ شده
  • انفصال دائم از خدمات دولتی
  • در صورتی که جرم از مصادیق مفسد فی الارض باشد، مجازات اعدام برای کلاهبرداری لحاظ می‌شود 

ماده 4 قانون مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاه برداری

وکیل کیفری در طرح شکایت از کلاهبرداران چه می‌کند؟

وکیل کیفری به صورت تخصصی در رابطه با چنین جرائمی تحصیلات جزا و جرم شناسی را گذرانده و در این شاخه تبحر بسیاری دارد. از آنجایی که دیدگاه و عملکردهای وکیل کیفری بسیار تخصصی می‌باشد، با حضور در دادگاه رسیدگی به جرائم کلاه برداری، می‌تواند اقدامات خوبی را انجام بدهد. علاوه بر این‌ها وکیل کیفری کسی است که با رویه‌های قانونی و چگونگی محاکمه و اقامه دعوا در قوانین کیفری آشناست و تسلط لازم در زمینه را دارد.

جدول مقایسه‌ای: اقدامات وکیل کیفری در مراحل مختلف پرونده کلاهبرداری

مرحله پرونده اقدامات وکیل کیفری
مشاوره حقوقیارزیابی پرونده، تعیین استراتژی، آگاه‌سازی موکل
تنظیم شکوائیهتنظیم شکوائیه دقیق و کامل، تطبیق با قوانین
پیگیری پروندهحضور در جلسات دادگاه، ارائه دفاعیات، جمع‌آوری مدارک، اعتراض به آراء
اجرای حکمنظارت بر اجرای حکم، پیگیری حقوق موکل
سخن پایانی

کلاهبرداری عملی غیرقانونی و غیراخلاقی است که اعتماد افراد را خدشه دار می کند و باعث خسارات مالی و روانی برای قربانیان می شود. این پدیده شوم در اشکال مختلفی مانند کلاهبرداری های مالی، اینترنتی، تلفنی و … رخ می دهد. مقابله با کلاه برداری نیازمند تلاش جمعی و همکاری همه جانبه افراد، سازمان ها و دولت ها است. با افزایش آگاهی، تقویت امنیت و اجرای قوانین موثر می توانیم جامعه ای امن تر و عاری از کلاهبرداری را برای خود و نسل های آینده بسازیم.