ملاقات با فرزند
ملاقات با فرزند: پس از حدوث اختلاف و وقوع طلاق، یکی از مسائل مهمی که والدین با آن درگیر میشوند، ملاقات طفل است. متأسفانه این ذهنیت غلط در اذهان نقش بسته که تمامی وجود طفل متعلق به شخصی است که حضانت با اوست. به همین دلیل از ملاقات طفل با والد دیگر امتناع میکنند.
ملاقات با فرزند حق طبیعی و غیر قابل سلب از والدین است. بنابراین طلاق و جدایی تنها رابطه زوجیت را از بین میبرد ولی همچنان رابطه پدر و فرزندی و مادر و فرزندی پا برجاست. لذا در صورت طلاق زوجین و جدایی آنها از یکدیگر، هر یک از والدین حق ملاقات و دیدار با او را دارند. در صورتی که والدی که حضانت با اوست؛ مانع دیدار و ملاقات طفل گردد، به حکم محکمه و دادگاه خانواده میتوان الزام او را درخواست کرد. گروه وکلای زندیه با همراهی جمعی از وکلای مجرب در کنار شما برای احقاق حقتان در این باره خواهند بود.
ملاقات با فرزند در تربیت و رابطه بین کودک و والدین امری خطیر و غیر قابل انکار است. به هنگام طلاق و جدایی والدین از یکدیگر، متأسفانه کودکان بیشترین آسیب را متحمل میشوند. معمولاً والدی که حضانت با اوست برای رسیدن به اهداف خود ،فرزند را دستاویز و حربهای برای امتیازگیری از طرف مقابل قرار میدهد.
ملاقات با فرزند نیاز به دادن دادخواست به محکمه دارد و در این راه گروه وکلای زندیه به شما این اطمینان را میدهند که ملاقات فرزند حقی است که حتی با توافق نیز سلب و ساقط نمیشود. ملاقات فرزند مطابق ماده 1174 قانون مدنی، قانونی آمره و غیر قابل اسقاط است و سلب کلی حق ملاقات از پدر یا مادری که حضانت بر عهده او نیست، بر خلاف قانون است و محکمه نمیتواند بدان حکم دهد. بنابراین بهتر است ابتدا با مذاکره، این موارد به طرف مستنکف گوشزد و در صورت عدم توجه، دادخواست ملاقات فرزند به مرجع صالح تقدیم گردد و دادگاه صالح شرایط و مدت زمان و مکان ملاقات را تعیین نماید. مدت زمان ملاقات یا مکان ملاقات فرزند را بر اساس شرایط و وضعیت و متناسب با طفل میتوان تغییر و دادخواست افزایش یا کاهش ملاقات را به محکمه ارائه داد. همچنین قانونگذار به قضات و مقامات اجرایی این اختیار را داده تا با بهرهگیری از ماده 45 قانون حمایت خانواده، در کلیه تصمیمات خود نسبت به کودکان، مصلحت و غبطه آنان را رعایت نمایند. در هر حال این ماده بدین معنا نیست که یکی از زوجین ( پدر یا مادر) با تحریک طفل و به این دستآویز که کودک تمایلی به ملاقات ندارد، موجب محرومیت از حق ملاقات با طرفی که حضانت بر عهده او نیست؛ شود. بنابراین حتی عدم تمایل فرزند، نمیتواند منجر به حذف امکان ملاقات با یکی از والدین شود.
مطابق ماده 1177 قانون مدنی، طفل باید مطیع ابوین خود باشد و در هر سنی که باشد به آنها احترام بگذارد ولی در خصوص فرزندانی که به سن بلوغ رسیدهاند و تمایلی به ملاقات با یکی از والدین خود را ندارند، نمیتوان وی را مجبور به ملاقات کرد، زیرا به سن بلوغ رسیده و قدرت تشخیص خوب از بد را دارد و خودش میتواند در این باره تصمیمگیری کند. بنابراین دادگاه بعد از سن بلوغ نمیتواند فرزند را مجبور به ملاقات با والدین نماید.
از آنجایی که روند رسیدگی قضایی در مورد ملاقات فرزند، رسیدگی دو مرحلهای است و زمان زیادی را میطلبد،گروه وکلای زندیه برای رسیدن به این مهم که همان دیدار فرزندان دلبند شماست، ابتدا درخواست دستور موقت ملاقات را به مرجع صالح تقدیم مینمایند. با توجه به اهمیت موضوع و جلوگیری از آسیبهای روحی و روانی که ممکن است طفل و والد محروم از ملاقات متحمل شوند، مطابق ماده 7 و 8 قانون حمایت خانواده مصوب 1391، دادگاه پیش از اتخاذ تصمیم و رسیدگی به اصل دعوی، با تقدیم درخواست و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی و بدون اخذ تأمین، دستور موقت ملاقات طفل را صادر مینماید. پروسه گرفتن دستور موقت ملاقات طفل، بر خلاف گرفتن حکم ملاقات فرزند، کوتاه است و بدون نیاز به حضور متقاضی ملاقات، توسط گروه وکلای زندیه انجام میپذیرد.
در صورتی که به دلیل طلاق یا هر علت دیگری والدین کودک در یک مکان سکونت نداشته باشند، والدی که طفل تحت حضانت او نیست، مطابق ماده 1174 قانون مدنی، حق ملاقات فرزند خود را دارد و در صورت عدم توافق در خصوص مکان و زمان ملاقات فرزند، مطابق تبصره ماده 41 قانون حمایت خانواده، محکمه متناسب با مصالح خانواده و طفل، ساز و کار مناسب را تعیین مینماید. معمولاً محکمه، کلانتری محل اقامت طفل را تعیین مینماید که گروه وکلای زندیه با توجه به روحیه لطیف و حساس اطفال، به شما پیشنهاد میدهند که در جهت کاهش آسیبهای وارده به طفل، زوجین در این مورد توافق نمایند و پروسه تحویل فرزند در محلی به جز کلانتری انجام شود.
ملاقات با فرزند
دارای ضمانت اجرای کیفری نیز هست.در مورد ضمانت اجرای حکم ملاقات فرزند، گروه وکلای زندیه با بهرهگیری از ماده 632 قانون مجازات اسلامی، اصلاحی 1399، از طریق محکمه کیفری موضوع را پیگیری مینمایند تا فرد خاطی به حبس( 45 روز تا 3 ماه) یا جزای نقدی (15 میلیون ریال تا 30 میلیون ریال) محکوم گردد.
نکته آخر در ملاقات فرزند اینکه؛ مستند به ماده 46 قانون حمایت خانواده، حضور کودکان زیر 15 سال در جلسات رسیدگی به دعاوی خانوادگی جز در مواردی که ضرورت ایجاب میکند، ممنوع است. لذا گروه وکلای زندیه در کنار شما هستند تا با تجربه و پشتکارشان، بدون نیاز به حضور شما دستور موقت و حکم ملاقات فرزند شما را از محکمه صالح اخذ نمایند .
وکلای زندیه
متخصص در دعاوی حقوقی، کیفری و خانواده
دستور موقت فوری ملاقات فرزند
اما اگر کسی که حضانت فرزند با اوست مانع ملاقات طرف دیگر شود طرف دیگر می تواند با مراجعه به دادگاه (دادن دادخواست از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی) تقاضای ملاقات فرزند کند. در این راستا می تواند ابتدا دستور موقت فوری ملاقات فرزند را نیز از دادگاه تقاضا کند. پر واضح است که دادگاه خانواده با رعایت مصلحت طفل بایستی حق ملاقاتی برای خواهان تعیین کند. اما بر طبق ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده ممانعت از ملاقات فرزند جرم است.
ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده: «هرگاه مسئول حضانت از انجام تكاليف مقرر خودداري كند يا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذي حق شود، براي بار اول به پرداخت جزاي نقدي درجه هشت و درصورت تكرار به حداكثر مجازات مذكور محكوم مي شود.»
ماده ۴۰ قانون مذکور نیز تعیین تکلیف کرده که: «هركس از اجراي حكم دادگاه در مورد حضانت طفل استنكاف كند يا مانع اجراي آن شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد؛ حسب تقاضاي ذي نفع و به دستور دادگاه صادركننده رأي نخستين تا زمان اجراي حكم بازداشت مي شود.»
استرداد طفل
باید توجه داشت که ماده ۴۰ پیش گفته که به دادگاه اجازه بازداشت هر کسی که مانع اجرای حکم دادگاه و استرداد طفل می شود را داده است در مورد ممانعت از اجرای دستور موقت فوری ملاقات فرزند اجرا نمی شود. اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه ۹۲-۱۶۱۹/۵۰۳-۷/۹۲/۸۲۲ مورخ ۹۲/۱/۵ جواب داده است که ضمانت اجرای مندرج در ماده۴۰ قانون حمایت خانواده مختص حکم است و نه دستور موقت که در قالب قرار صادر می شود و نهایت زمانی بازداشت تا زمانی است که علت بازداشت مرتفع گردد.
حق ملاقات فرزند:
در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهتی دیگر پدر و مادر جدا از هم زندگی می کنند هر کدام از ابوین که طفل تحت حضانت او نیست می تواند نسبت به ملاقات طفل از طریق مراجعه به محکمه در صورت اختلاف اقدام نماید. لازم به توضیح است که این حق فقط مختص ابوین نبوده و اجداد پدری و مادری دارای حق ملاقات می باشند و حتی سایر خویشان مثل برادران و خواهران نیز در صورت ضرورت، می توانند تقاضای ملاقات طفل را بنماید. موارد سقوط حق و تکلیف تربیت یا حقوق و تکالیف ابوین در تربیت اطفال در چه صورتی ساقط می گردد:
– جنون ابوین: بر اساس ماده ۱۸۲ قانون مدنی که حجر پدر را از موارد سقوط ولایت دانسته، جنون پدر را نیز باید موجب سقوط حق و تکلیف او در زمینه تربیت دانست.
– عدم مواظبت طفل یا انحطاط اخلاقی ابوین:
براساس ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی هرگاه به واسطه عدم مواظبت طفل یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که تحت نظر اوست تربیت طفل در معرض خطر باشد دادگاه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او و یا به تقاضای رئیس دادگستری شهرستان، هر تصمیمی را که برای تربیت طفل ضروری بداند اتخاذ کرده و با رعایت مصلحت، تربیت طفل را به هر کس که شایسته باشد محول نماید.
– کفر: در صورتی که یکی از ابوین طفل کافر گردد، حق تربیت طفل از او ساقط می شود زیرا کافر بر مسلمان سلطه ای ندارد.
حق ملاقات فرزند در قانون
حق ملاقات فرزند و نیز حضانت دو مفهوم کاملا مرتبط با یکدیگرند. زمانی که به موجب توافق و یا قانون حضانت طفل به یکی از ابوین یعنی پدر یا مادر واگذار میشود، طرف مقابل حق دارد که به میزان معینی فرزند مشترک را ملاقات کند.
این موضوع در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی به صراحت ذکر شده است. نکته بسیار مهمی که در این ماده وجود دارد آن است که حضانت و یا حق ملاقات فرزند به بعد از طلاق منحصر نشده است. در واقع ممکن است زوجین هنوز مراحل طلاق را انجام نداده باشند، اما از یکدیگر جدا زندگی کنند، در این شرایط نیز امکان طرح دعوی حضانت و حق ملاقات فرزند نیز وجود دارد.
دیدار فرزندی که همچنان در سن حضانت قرار دارد، هم حق و هم تکلیف است. بنابراین هیچ یک از ابوین نمیتواند فرزند را از دیدار والد دیگر و یا حتی اقوام نظیر پدربزرگ و مادر بزرگ محروم نماید.
نحوه طرح دعوی ملاقات با فرزند
برای طرح دعوی حق ملاقات با فرزند، باید فردی که حضانت با وی نیست مراحل را به شرح زیر انجام دهد:
- ابتدا باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست حق ملاقات فرزند را مطرح نماید. پرونده براساس محل زندگی مشترک و یا اقامتگاه خوانده به مرجع قضایی صالح ارجاع میگردد. چنانچه مادر خواهان پرونده باشد، در محل اقامت خود نیز میتواند طرح دادخواست نماید.
- در جلسه رسیدگی، قاضی با بررسی وضعیت حضانت طفل، شرایط و جنسیت خواهان، سن و جنسیت طفل و وضعیت روحی وی، سلامت اخلاقی خواهان و خوانده بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت در هفته حق ملاقات درنظر میگیرد. همچنین زمان و روز دقیق در هفته و نیز محل ملاقات نیز تعیین میگردد.
- رای صادر شده، به مدت ۲۰ روز قابل تجدیدنظر خواهی بود. پس از قطعیت رای، پرونده با درخواست خواهان به واحد اجرای احکام ارجاع میگردد.
محل ملاقات با کودک
در مورد محل ملاقات با کودک، بهتر است که زوجین برای حفظ شان و نیز عدم آسیب به کودک با یکدیگر توافق کنند. در گذشته، زمانی که میان پدر و مادر توافقی وجود نداشت و یا زمان ملاقات توسط قاضی کم درنظر گرفته میشد، این ملاقات در کلانتری مربوطه انجام میشد.
اما در حال حاضر مطابق با ماده ۶۸ آیین اجرایی قانون حمایت از خانواده، رئیس کل دادگستری استنان باید در هر حوزه قضایی محل یا محلهایی را با فضای متناسب با روحیات کودکان و نیز استفاده از منابع انسانی و امکانات سازمان بهزیستی، بهداشت و درمان، اداره تعاون، کاره و رفاه اجتماعی و با تعداد کافی مددکار اجتماعی و نیز در صورت لزوم مامورین انتظامی اختصاص دهد.
در هر حال بهتر است که زوجین به جای کشمکش در مورد محل ملاقات فرزند، سعی کنند مصلحت طفل را درنظر بگیرند تا آسیب کمتری به وی وارد گردد.
ضمانت اجرای حق ملاقات فرزند
قانونگذار به جهت برخورد با افرادی که از دیدار طفل با والد خود، جلوگیری میکنند، مجازاتهایی درنظر گرفته است. براساس ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی، چنانچه فردی از ملاقات فرزند جلوگیری نماید، به حبس از سه ماه تا شش ماه یا به جزای نقدی از ۱۵۰ هزار تا سیصد هزار تومان محکوم میگردد.
لازم به ذکر است که در صورت تکرار مجدد این جرم، حداکثر مجازات یعنی ۶ ماه حبس اعمال خواهد گردید.
وکلای زندیه
متخصص در دعاوی حقوقی، کیفری و خانواده
با سلام من دوتا پسر دارم یکی 9 و اون یکی 11سالش هست و مادره اونا ازم جدا شده و مدت 6 ماهی هست شوهر کرده و ازم شکایت کرده برای ملاقات بچه ها بچه ها هم چون ازش خاطرهای بدی و شکنجه از مادرشون دارن اصلا به هیچ وجه نمیخوان با اون ملاقات کنن اصلا راضی نمیشن بیان دادگاه میگن ما اونو نمیخواهیم البته من اجبارشون نکردم یعنی بهشون فشار نیاوردم سوالم اینه راهی هست بدون حضور من و بچه ها حرفهای خودمون رو تو دادگاه برسونیم و رای به نفعه بچه ها بیاد ممنون میشم پاسخ بدید با تشکر
با سلام و درود. شما میتوانید لایحه دفاعیه ارسال کنید یا با کمک وکیل دادگستری، ایشان از جانب شما در دادگاه حضور پیدا کند.