نفقه

نفقه

از مواردی که وکلای زندیه نسبت بدان اشراف و تسلط دارند، گرفتن رأی پرداخت نفقه است. 

نفقه ممکن است به هر دلیلی، توسط شخصی که باید نفقه بپردازد، پرداخت نشود. مثلاً عدم پرداخت نفقه زوجه از سوی زوج و یا عدم پرداخت نفقه فرزندان از سوی پدر.

وکلای زندیه تا استحقاق حق در کنار شما و پشتیبان شما خواهند بود.

نفقه در لغت:

 نفقه در لغت به معنی خرج هر روزه، هزینه و خرجی است. آنچه هزینه عیال و اولاد کنند. به معنی روزی و مایحتاج معاش آمده است.

نفقه از نظر اصطلاحی نزدیک به معنی لغوی است و عبارت است از چیزی که برای گذران زندگی لازم و مورد نیاز است.

 نفقه یعنی کمک کردن و انفاق به جهت نیکوکاری است ولی نوعی نفقه نیز الزام‌آور است. مثل نفقه زوجه، اقارب و خویشاوندان.

نفقه عبارت است از، مسکن، اثاث البیت، خوراک و پوشاک به قدر نیاز و رفع حاجت.

نفقه در قانون مدنی در دو بخش مورد بحث قرار می‌گیرد: یکی نفقه زوجه و دیگری نفقه اقارب.

نفقه  بر اساس نفقه گیرنده، بر 2 نوع است : نفقه زوجه، نفقه اقارب

نفقه زوجه:

نفقه زوجه در مواد 1106 الی 1114 قانون مدنی آمده است. مطابق ماده 1102 قانون مدنی، به محض اینکه نکاح به طور صحت واقع شود، روابط زوجیت بین طرفین برقرار و حقوق و تکالیف زوجین برقرار می‌شود. بنابراین نفقه بر عهده مرد مستقر می‌گردد.

البته مخالفان معتقدند که در دوران عقد و مادامی که زن و شوهر زیر یک سقف نرفته‌اند، زن مستحق نفقه نیست. به عبارتی چون تا قبل از شروع زندگی مشترک، رابطه زناشویی بین زوجین مرسوم نیست و زوجه باکره است و تمکین عام و خاص صورت نگرفته، لذا در این دوران به زن نفقه تعلق نمی‌گیرد.

بعد از شروع زندگی مشترک، هر گاه زوجه از تمکین عام و خاص خودداری کند، ناشزه محسوب شده و دیگر حقی بر نفقه نخواهد داشت و چنانچه مجدد تمکین عام و خاص انجام و نسبت به معاضدت و تشیید مبانی خانواده اهتمام ورزد، نفقه برقرار و استحقاق دریافت نفقه را خواهد داشت.

در مواردی حتی در صورت عدم تمکین، زن همچنان استحقاق دریافت نفقه را خواهد  داشت. به عنوان مثال حتی در صورتی که زوج منزل و اثاث البیت متعارف و متناسب با شأن زن تهیه کرده، اگر زندگی در زیر یک سقف با زوج موجب آزار و اذیت جسمی، روحی یا شرافتی برای زن باشد، خروج از منزل و عدم تمکین موجب نشوز نشده و زن همچنان استحقاق دریافت نفقه را دارد.

نفقه زوجه شامل، مسکن، اثاث البیت، خوراک و پوشاک در حدود عرف و متناسب با وضع زوج. داشتن مستخدم و خادم به دلیل بیماری یا نقص عضو  در صورت نیاز و یا در صورتی که زوجه عادت به خادم داشته باشد.

نفقه زوجه تنها مربوط به نکاح دائم است و به صراحت ماده 1106 قانون مدنی در عقد دائم نفقه به عهده شوهر است. بنابراین در عقد موقت، مرد تکلیفی به پرداخت نفقه ندارد مگر اینکه پرداخت نفقه شرط شده باشد.

نفقه اقارب:

 نفقه اقارب در مواد 1195 الی 1206 قانون مدنی آمده است. نفقه اقارب یکی از آثار نسب است. اقارب جمع اقرب و به معنی خویشان است و به همین معنی کلمه اقرباء ( جمع قریب) نیز بکار می‌رود.

اقارب در معنای عام شامل خویشان نسبی، سببی و رضاعی است.ولی در مبحث نفقه اقارب و در معنای خاص،ۀ مقصود از اقارب فقط خویشان نسبی است و خویشان نسبی و رضاعی را شامل نمی‌شود. زیرا بین خویشان نسبی و رضاعی تکلیفی به پرداخت نفقه وجود ندارد.

ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی می‌گوید:

نفقه خویشان نسبی هم فقط شامل اقربایی است که  قرابتشان در خط مستقیم و عمودی است. به عبارتی تکلیف به پرداخت نفقه اقارب، فقط بین اشخاصی است که بعضی از آنها از بعضی دیگر، بی واسطه یا با واسطه به دنیا آمده‌اند.

منظور ، اقارب نسبی در خط عمودی یا مستقیم است. خویشانی که بعضی از بعضی دیگر به دنیا آمده باشند.اعم از اینکه واسطه در قرابت وجود داشته باشد (مانند جد و نوه) یا قرابت بدون واسطه باشد( مانند پدر و فرزند یا مادر و فرزند).

 نفقه 2 گروه از خویشاوندان واجب است:

نفقه فرزندان و نوه‌ها: هر چه پایین‌تر رود ( مانند نبیره و نتیجه)

نفقه پدر و مادر هر چه بالاتر رود ( مانند پدر بزرگ و مادربزرگ)

نفقه این 2 دسته، مؤنث یا مذکر، مسلمان یا غیر مسلمان، کوچک یا بزرگ، فرقی ندارد با شرایطی بر مرد واجب است.ولی نفقه اقارب دیگر به خصوص کسانی که ارث می‌برند، مستحب است و ثواب دارد.

نفقه اقارب نسبی مطابق ماده 1204 قانون مدنی عبارت است از مسکن، البسه، غذا و اثاث البیت به قدر رفع حاجت. به عبارتی در پرداخت نفقه مقدار مشخص و معینی شرط نیست. بلکه مقدار واجب در پرداخت نفقه، به میزان کفایت است. یعنی مقداری که احتیاج واجب النفقه را مرتفع سازد.

نفقه و نکته مهم در پرداخت نفقه اقربای نسبی، توجه به وضع مالی نفقه دهنده و رعایت وضعیت و شئون نفقه گیرنده است که باید رعایت شود. مثلاً لباس یا مسکنی که به عنوان نفقه پرداخت می‌شود باید با وضع اجتماعی نفقه گیرنده متناسب باشد. ملاک در متناسب بودن نیز عرف و عادت محل است که بر مبنای آن عمل خواهد شد.

ماده 47 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 ، درباره نحوه تعیین میزان و پرداخت نفقه و نحوه وصول آن می‌گوید:

سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا پرداخت هزینه‌های ازدواج شخص واجب النفقه، جزء نفقه محسوب می‌شود؟ 

برخی فقها هزینه ازدواج را در صورت احتیاج زن یا مرد به تزویج، شامل نفقه دانسته‌اند؛ ولی قول مشهور این است که هزینه های ازدواج شامل نفقه نمی‌شود و لااقل شمول نفقه به این مورد مشکوک است و اصل برائت جاری است و اصل برائت مقتضی عدم وجوب امر است.

نفقه و مسئله دیگر این است که آیا نفقه زوجه شخص واجب النفقه (زوجه نفقه گیرنده) جزء نفقه او محسوب می‌شود و بر عهده منفق ( نفقه دهنده) است؟ برخی فقهایی که قائل به وجوب هزینه‌های ازدواج نفقه گیرنده هستند؛ پرداخت نفقه زوجه او را هم واجب می‌دانند. 

ولی نظر مشهور قائل به عدم وجوب است. زیرا وجوب، پرداخت نفقه شخص است و نه دینی که بر عهده اوست. اصل برائت هم عدم وجوب را اقتضا می‌کند. لیکن اگر شخص واجب النفقه احتیاج به زن داشته باشد، مخارج زن نیز جزء نفقه است. از این لحاظ که مخارج مزبور چیزی است که مورد نیاز شخص واجب النفقه است و نه به عنوان نفقه زوجه.

بر طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه های درمان و حتی خادم البته در صورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد. موارد ذکر شده در این ماده حصری نیست و به عنوان مثال ذکر شده است.

در طلاق زوجین، معمولاً اولین اقدام، نافرمانی زن از شوهر است. به عبارتی در اصطلاح حقوقی، به زنی که از همسر خود اطاعت نکند و تمکین عام و خاص نداشته باشد، ناشزه و به عدم تمکین نشوز می‌گویند.

ضمانت اجرای عدم تمکین نیز این است که مرد به دادگاه خانواده مراجعه و الزام زوجه به تمکین را می‌خواهد. هرگاه زوجه نتواند مانع مشروع و موجهی در عدم تمکین داشته باشد؛  مستند به ماده 1108 قانون مدنی، مستحق نفقه نخواهد بود. 

اما اگر زوجه عذر موجهی در عدم تمکین داشته باشد، همچنان مستحق دریافت نفقه خواهد بود و زوج ملزم به پرداخت است. 

به عنوان مثال اگر به علت خطری که از جانب شوهر متوجه زوجه است، از ماندن در خانه مشترک استنکاف کند و یا به دلیل امراض مقاربتی که زوج بدان مبتلاست از نزدیکی امتناع کند؛ این امتناع و عدم تمکین سبب ناشزه بودن و عدم دریافت نفقه نخواهد بود. 

نفقه در طلاق توافقی:

طلاق توافق: